كةلاوة رِوخاوةكاني هةلَةبجةو يادي 19 سالَةي
هةورامان علي تؤفيق
Berzi-san@web.de
ياد لةدواي ياد و سالَ لةدواي سالَ دةلَصن ئةم سالَ نا سالَي داهاتوو , ئةم
يادة نا با يادي داهاتوو , بةلآم ئةوةي دةيبينين كةلاوةكان لةبري ئةوةي كةم
بنةوة زياد دةكةن و قورِاو ضلَثاو و وصراني دارِوخان و ناشارستانيةت بةسيمايي
ئةم شارةوة سالَ بؤ سالَ دياري بةشداربوواني ياديي
16ي
ئازاري مةرطةساتةكةن
.
ئةو شارةي دواي رِاثةرِين هةر ئةوشارةية و طؤرِاني بةسةردا نةهاتووة كاتصك
ثصش ئةوةي بطةيتة هةلَةبجة , بةناو زةمةقي دا تصدةثةرِيت و ئةوةي نةطؤرِابص و
وةك خؤيي مابصتةوة وةك كؤمةلَطايةك ضؤن دروست كراوة بةو شصوةية ماوةتةوةئةوةي
رِؤخاوة هصشتا بةرِوخاوي ماوةتةوة و ئةوةي طؤرِانبصت بةسةري دانةهاتووة ,
كاتصك ثصدةخةيتة نصوشارةو لةضالَ و هةلَكةندراوةكاني بةناو ئاوةدارنكردنةوة و
ثرِؤذة لةو شارة ناتواني هةنطاو بنصي طرمةي شؤفلَةكاني ثصش يادي هةلَةبجة
بةئةسثايي ثصمان دةلَصن بص دةنط بن ئةوة ئةم ضةند مانطةية تا يادةكة كؤتايي
ثصدصت و دوايي سةرتان سووك دةكةين و بةجصتان دةصلَين و ناطةرِصينةوة تا
يادصكي دي .
رِاثةرِيني سالَي 1987 ي دانيشتواني ئةم شارة ضةندين مالَ رِوخصنران و بوونة
كةلاوة و كةس نةيتواني ئاوةدانيان بكاتةوة و دواتريش سالَي 1988 و لة 16ي
ئازاردا هةموو شار بووة كةلاوة و ئةوةي بةتؤث و فرِؤكةكاني رِذصم كرا كاوليان
كرد و دواتريش كاتص ئصران بةجص ي هصشت ئةوةي بؤيي كرا كاولي كرد و تةقانديةوة
و كردية كةلاوة و دواتريش رِذصم ئةوةي بةثصوة مابوو بة كةلاوةيي بةجص هصشت و
ئةم شارة سيمايي شاري ثصوة نةما ..
بةئازادبووني كوردستان و رِاثةرِيني 1991 هيوايةك و ئومصدصك كة ئةم شارة
شةهيدةي كة بووة ثصناسةيةك بؤكورد دروست بوو , لةو جؤرة ذيان و دؤخةوة بةرةو
باشترو ثصشكةوتن و نمونةيي ببرصت و وةك بوكصك لةو وصرانيةوة بةرةو
ئاوةدانكردنةوة و شارستانيةت بضصت . بةلآم نائارامي و خراثي بارودؤخ و
قؤناغةكاني خةباتي سياسي كورد و شةرِي ناخؤ و ضةندين طرفتي دي نةك رِصطايان
نةدا ئاوةدانبصتةوة بةلَكو زياتر بةرةو وصراني و كاول بوون و ثشت طوص خستن
ضوو ... كةلاوة رِوخاوةكاني هةلَةبجة دواي ئةوةي 200 كةلاوةيان كرانةوة خانوو
بةلآم ئةو ئاوةدانكردنةوةية ديسانةوة وةك هةموو دابةشكردنصكي دي حزب و
لايةنكاري دةوري بالآي هةبوو تةنها بةسةر لايةنطراني لايةنصك دا دابةشكران
واتة ئةو كةلاوانةي سةر بةلايةنطراني خؤيان بوون ئاوةدانيانكردنةوة , ئةمةش
بةقسةي خةلَكي هةلَةبجة .
دواي ئةوةي دةنطي نارِةزايي بةرزبووةوة و دووبارة بةلَصن و ثةرنامةو ثلاني
سةر كاغةز هاتةوة مةيدان و ضةندين بةلَصني دي درانةوة بة ئاوةدانكردنةوةي 200
كةلاوةي دي كة تائصستا هيض ديارنية . ئةوة باس لة طرفتي ئاو و كارةبا و شةقام
و بازارةكان و لايةني ثةروةردةيي و تةندروستي و لةبير كردني ضيني لاوان كة
لةهةموو خزمةتطوزاريةك بص بةشن ض لةرِوي وةرزشي يةوة بصت يان هونةري لةطةلَ
ئةوةي كة بةلَصني دروست كردني هؤلَصك هةية بؤ ضالاكية هونةريةكان بةلآم ئةويش
لة ثرِؤذة وةهميةكانة تا ئصستا هيض ديارنية , بص طومان طةنجاني ئةم شارة
رِؤشنبيران و هونةرمةندان و وةرزشةواناني هةميشة لةثصشةنط دابوون , بةلآم
ئةمرِؤش بةهؤيي نةبووني ثصداويستي ناتوانن ضالاكي و تواناكاينان بةدةربخةن و
كةمصك لةخةم و ثةذارةيان كةم بصتةوة , ئةم شارة ثصويستي بةوة هةية باشترين
ياريطاي هةبصت و ثصشكةوتووترين هؤلَي ضالاكية هونةريةكاني تصدابصت و تا
يانةوةزرشي و تيثة هونةري ميلليةكان بطةرِصنةوة دؤخي جاراني خؤيان .
هصندةي لةم بارةيةوة باس بكةين كةمةو ناطاتة دلَؤثصك لةدةريا و ئةم بةلَصن و
ثلان و نةخشة وةهميانة وايان لةخةلَكي ئةم شارة كردووة كة برِواو متمانةيان
نةمصنص و هةموو بةلَصن و ثرِؤذةيةك لةرِؤذي لةدايك بوونيةوة بةمردووي حسابي
بؤبكةن و هيض ئومصدو هيوايي لةسةر نةبةستن , كةواتة طرنطة ئةم برِواو
متمانةية بطةرِصنرصتةوة و ئةو نيطةراني و دلَطرانية لةسةر دلَي دانيشتواني
ئةم شارة شةهيدة لاببرصت و ئومصدو هيوايان ثصببةخشرصتةوة .
خةلًَكي هةلَةبجة ضؤن لة سصدارةداني سةدامي ديكتاتؤر ئةو رِؤذةي بؤ دووبارة
كردنةوة كة تؤلَةي ئةوان لةبير كراو تةنها ئةو ديكتاتؤرة خوصنرِة طةورةيةيان
بؤ خاتري 148 كةس لةسصدارة درا و هةموو ئةو تاوانانةي دةرهةق بةكورد لةبير
كران بةبص ئةوةي تا ئصستا كةسصك داوايي لص بوردن لة كةس و كاري شةهيدان بكات
و بةبص ئةوةي كةسصك دان بةوةدا بنص كة قةرةبوويي ئةم خةلَكة بدرصتةوة بةلآم
رِؤذانة ئةو كةسانةي لةخواروي عصراق دةكوذرصن زؤر بةخصرايي قةرةبوو دةكرصنةوة
و كةس هةلَةبجةي لةبير نةماوة و ئةوةندة لةبيريان ماوة تةنها ئةو يادةية كة
بووةتة مؤدةيةك بؤ داوةت كردني ضةند كةسايةتي و وةفد و بةرِصوةبردني هةندصك
مةراسيم كة هيض سوودصك بةم شارة ناطةيةنصت .
19 سالَة كةلاوةكان بةكةلاوةيي ماونةتةوة سيمايي شار وةك خؤيةتي و طؤرِانصكي
ديار و بةضاوي ثصوة ديارنية , هةر كةسصك لةدانيشتواني كةم شارة بدوصني
لةطلةيي و بصزاري و نارِةزايي بةولاوة هيضي دي ثصنية . شانزة سالَة دةسةلاتي
كوردي فةرمانرِةوايةتي دةكات بةلآم كامانةن دةستكةوتةكان ..؟ ئةوةي دةكرص و
بةبةرضاوةوةية هةندص كارن و كةس نكوليان لصناكات و ئةوانةش لةطةلَ خواست و
ثصداويستيةكاندا بين زؤر كةمن , لةوانة ئةو بةلَصنةي سةرؤكي هةرصم بؤ
موجةمةعي عةنةب كة كاري تصدا دةكرصت ئةويش دواي دروست بووني ضةندين طرفت و
كصشةو دواكةوتني بةباشي ئةنجام نةداني وايي لةدانيشتواني ئةم شارة كرد هانا
بؤ سةرؤكي هةرصم بةرن تا طرفتةكةيان بؤ ضارةسةر بكات و ئةويش بةدةم
داواكانيانةوة هات , كةواتة ئةطةر دةسةلآتصكي ئيداري ئةوةندة لاوازبصت و
نةتوانصت كارةكاني ئةنجام بدات , دةبص لةبضوك ترين ثرِؤذة سةرؤكي هةرصمي
ثصوةي سةقالَ بصت و لةئةنجام نةداني و لاوازي ئةو كارانة سةرؤكي لص
ئاطاداربكرصتةوة .. دةبص دلَ بةو كةسةبةرثرسة ئيداريانة ضةند خؤشبصت و ضةند
ئومصدو هيوايان ثص ببةسترصت .. ئةم شصوة كارو جولآنةوانةية ئةو متمانةيان لة
نصوان جةماوةرو دةسةلآتي ئيداري دا برِيووة و طةرِانةوةشي بةكارو رِاستي و
دلسؤزي و خصرايي ئةنجام داني ثرِؤذةكان و فراوانكردنيان و بةديهصناني
خواستةكاني خةلَكي ئةم ناوضةية .
ئةطةر كةلاوةكان هصشتا بةرِوخاووي مابصتنةوة و كؤلآن و بازارو شار لةقورٍِ و
ضلَثاو زياتر هيضي تصدا نةبصت و خزمةتطوزاري و ثصداويستيةكان نةبن و لةهةمان
كاتدا لةرِووي مةعنةوةيةوة ثصشتطيري نةكرصت و كصشةكة لة سوضي بيركردنةوة و
لةبيرضونةوةدا بصت , بؤية خةلَكي ئةم شارة ناهةقيان نية بلَصن يادي 16
ئازارمان ناوص , ضونكة ئةو يادة بؤ ئصمة نية و بةلَكو بؤ كاري ترو بؤ مةبةستي
دي دةكرصتةوة كةواتة يادصك لةسةر حسابي ئصمةو بؤ بةرذةوةندي دي بكرصتةوة ئصمة
نامانةوص و نةكردنةوةي بؤئصمة باشترة ضونكة برينةكانمان ناكولصنةوة ,
زامةكانمان نوصنابنةوة , ئةو زامانةي تائصستا سارِصذنةكراون ئةو خةمانةي كة
تائصستا لةدلَ دةرونماندا ئةتلصنةوة و طوذم دةخؤن , مافةكانمان و تؤلَةمان
نةسةندرابصتةوة و سالَ لةدواي سالَيش لةبير دةكرصن و ئةوةندةي ئصمة لةبير بين
سالَي جارصك لةرِصطاي رِاطةياندنةوة ووردةباسصك دةكرصت و دوايي ئةوةي
بصدةنطصكي ئةو تؤ تا سالَي داهاتوو و 16 ي ئازارصكي دي .
|