Download Kurdish Fonts : Ali-Web - Ali-K-Alwand - Ali-K-Sahifa -Unikurd

HOME

   

درصذةي نةخشةي كةنيسة بؤ بة طاوركردني مسولَمانان لة جيهاندا

موسلَمان بووني يةكصك لة طةورة قةشةكاني ئةفريقا كة لة سةر دةستي ئةو لة ماوةي 2 سالَدا زياتر لة 150 هةزاركةس و 2500 قةشة هاتوونة ناو ئيسلام

ئاشكرا بوني هاوثةيمانيةكي قصزةون لة نصوان كةنيسةي رِؤذئاواو عيلمانيةتي رِؤذهةلاَت

كؤمةلصك رِاستي سةرسورِهصنةر بؤ يةكةم جار بخوصنةوة
وةرطيَرِاني: باوكي محمد

اشوك كولن يانق لة ضةند دصرِصكدا

لة شاري يرول ي ناوضةي بحيرات لة خوارووي سؤدان لة دايك بووة و خوصندني سةرةتايي لة هةر لةوصدا تةواو كردووة .

خوصندني ناوةنديو دوا ناوةندي لة ئؤغةندة تةواو كردووة .

زانياري لاهوتي لة ويلايةتي تةكساسي وولاَتة يةكطرتووةكاني ئةمريكا تةواو كردووة .

باوكي بةرثرسي كةنيسة بووة لة رِؤذهةلاَت و ناوةرِاستي ئةفريقا كة بنكةكةي لة ئوغةندة بووة .

ضةندةها شةهادةي دبلؤمي وةرطرتووة لة بوارةكاني خوصندن و نةخشةكصشاني كةنةسي و بة طاوركردن و طةشةسةندني كؤمةلَ لة نةرويج و كينياو خةرتووم .

ماجستصري بة دةست هصناوة لة زانياري لاهوتا لة زانكؤي اكسفرود لة بةريتانيا .

بؤتة خاوةن زؤرصك لة ثلةو ثاية كةنةسيةكان لةوانة : ( بةرِصوةبةري رِصكخراوي نةرويجي بؤ يارمةتيداني كةنةسي، بةرِصوةبةري رِصكخراوي نةرويجي بؤ يارمةتي و طةشةي مندالاَن ) .

بةرِصوةبةري رِصكخراوي لادان و نةهصشتني رِوداوةكان بووة لة سؤدان، كة رِصكخراوصكي هاوبةشي سويدي و دانماركي و هؤلَةندية .

قةشة بووة لة كةنيسةئ ئةسقةفي لة خةرتوم .

بةرِصوةبةري بةرنامةي طةشةسةندن بووة لة سؤمالَ كة سةر بة نةتةوة يةكطرتووةكانة .

ئةمينداري طشتي كؤرِي كةنيسةي جيهاني بووة بؤ رِؤذهةلاَت و ناوةرِاستي ئةفريقا (1992-1993م ) .

لصثرسراوي خوصندني بالاَي كةنيسة بووة لة ناوةرِاست و رِؤذهةلاَتي ئةفريقا .

بةرِصوةبةري كؤليجي نيل بووة بؤ ديراساتي لاهوتي لة سؤدان .

ئةمينداري طشتي رِصكخراوي لاواني مةيسحي بووة ( 1987 1988م ) .

ئةمينداري طشتي رِصكخراوي يةكطرتني مةسيحي بووة لة ئةفريقا .

لة سالَي 2002م بووة بة مسولَمان.

ئصستةش ئةمينداري طشتي رِصكخراوي يةكطرتني ئيسلامية بؤ طةشةسةندن وئاوةدانكردنةوةي سؤدان 2003م .
-----------

دواي ئةوةي كة طةورةترين هيواي كةنيسة بوو بؤ بلاَوبونةوةي مةسيحيةت ، حةقيقةتي دؤزيةوةو زؤرصكيش لة رِاستية شاراوةكاني دةربارةي كةنيسةو نةخشةكاني كةنيسة ئاشكرا كرد .

دواي ضةندةها ديراسةو لصكؤلَينةوةو خؤصندن لة ئايني كةنةسيدا، طةشتة ئةو رِاستيةي كة تةنها دينصك كة رِاست بص و نةشصوصنرابص ئايني ئيسلامة .

دواي ئةوةي كة نوصنةري كةنيسة بوو بؤ ضةندةها شوصن، بووة نوصنةري ئيسلام و ذياني خؤي تةرخان كرد بؤ خزمةتكردني ئيسلام.

خواي طةورة دةفةرموصت بةرامبةر طاورةكان : {انتهوا خير لكم} واتة : واز بصنن لة بة خوا كردني عيسا ئةوة باشترة بؤ ئصوة، بة رِاستي بووة يةكصك لةوانةي كة باشترين و ضاكتريني هةلَبذارد لة ذيانيدا .

دواي ئةوةي كة هيواي هةرة طةورةيان ثصي بوو كة خوارووي سوَدان هةمووي بكات بة طاور، بةلاَم لة ماوةيةكي كةمي مسولَمان بوونيدا زياتر لة 150 هةزار كةس بووة مسولَمان كة 2500 لةوانة قةشةو شارةزان لة ئايني نةسرانيدا .

هةروةها رِوي قصزةوني عيلمانيةكاني هةلَمالَي كة ضؤن بؤ دذايةتي ئيسلام ئامادةن لة طةلَ هةموو كةس و لايةنصكدا هةماهةنط بن و كارو ثيشةيان تةنها دذايةتي كردني ئيسلامة ئيتر بة هةر شصوةيةك بصت .

بفةرموون ئصوةو ئةو ضاوثصكةوتنةي كة طوظاري ( المجتمع ) ي كويتي ذمارة 629 لة طةلَ (اشوك كولن يانق ) دا ئةنجامي داوة كة زؤر خالَي طرنط و سةرنج رِاكصشي لة خؤ طرتووة :

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

ئةمينداري طشتي ثصشووي كةنيسةكاني جيهاني بو رِؤذهةلاَت و ناوةرِاستي ئاسيا مةترسي هةمةلايةنةي نةخشةكاني كةنيسةي وة دةرخست كة ئةيانةوصت بيطرنة بةر بؤ بة طاوركردني طةلاني مسولَمان لة رِصطةي ضةندةها رِصكخراوو كة بة بةرطي مرؤيي داثؤشراوون و بة هؤي ضةكي يارمةتيدان يان زةخت كردن بة كار دصنن بؤ سةر دةولَةتة ئيسلاميةكان تاكو داواكاريةكانيان جص بة جص بكةن، لة ضاوثصكةوتنصكدا لة طةلَ طؤظاري ( المجتمع ) دا اشوك ئةوةي رِاطةياند كة بةشداري كؤبونةوةيةكي نهصني رِصكخراوة كةنةسيةكاني كردووة لة ويلايةتي تةكساسي ئةمريكي، بؤ لصكؤلَينةوة لة حالَي هةموو دةولَةتة ئيسلاميةكان هةر يةك بة جياو ضؤنيةتي بة طاوركردنيان و هةولَ دان لة طةلَياندا تاكو واز لة ئايني ئيسلام بصنن، ئةوةشي رِوون كرةدوة كة ثةيوةنديةكي بةهصز هةية لة نصوان رِصكخراوة كةنةسيةكان و عيلمانيةكاني عةرةبدا، بةوةي كة بة هة موو شصوةيةك يارمةتي عيلمانيةكان ئةدةن بؤ لصداني ئيسلاميةكان، ووتي : لة لايةن كةنيسةي هؤلَةنديةوة داوام لص كرا كة هةلَسم بة طةياندي برِي ملصونصك و 800 هةزار دؤلار بؤ كةنيسةي ميسري، ئةويش بة مةبةستي بةخشين و دابةشكردني بة سةر بزوتنةوة عيلمانيةكان و بة تايبةت ئةو كةسايةتية عيلمانيانةي كة زؤر توندو تيذن بةرامبةر بة ئيسلام لة بةرامبةر زةخت كردنة سةر تةوذمي ئيسلامي و طرتني ضةندةها لة سةراني بزوتنةوي ( الاخوان المسلمين ) بة شصوةيةك كة زؤريان لة طرتوخانةكان توند بكرصن وتةنانةت بطاتة لة ناوبردني لاشةيي ئةطةر ثصويستي كرد .

وة رِوني كردةوة كة هةرضي ثارةو ساماني يارمةتي رِؤذئاوا هةية لة وولاَتاني ئيسلامي بؤ ضالاكية كةنةسيةكان ئةرِوات و سةرف ئةكرصت، هةروةها كة ضؤن شةثؤلصكي بةرفراواني بة طاوركردن ولاَتاني ئيسلامي طرتؤتةوة :

بفةرموون ئصوةو دةقي ضاوثصكةوتنةكة :

-دةوري ئةو رِصكخراوة خصرخوازية رِؤذئاواييانة ضية لة جيهاني ئيسلامي بة طشتي و ئةفريقا بة تايبةتي ؟

· لة رِاستيدا ئةوانة رِصكخراوي كةنةسين و لة ذصر ثةردةي رِصكخراوة مرؤييةكاندا كار ئةكةن، بةلاَم ناوةرِؤكي كارةكةيان بة طاور كردني مسولَمانان و دورخستنةوةيانة لة دينةكةيان بة ضةندةها رِصطةو شصوازي جياواز .

-ذمارةي ئةو رِصكخراوانة ضةندن كة كؤرِي كةنيسةي جيهاني بةرِصوةيان دةبات و ضاودصريان دةكات ؟

· سةر ذمصري كردن و ذماردنيان ئاسان نية، بةلاَم ئةتوانم بلَصم كة ذمارةيان لة ضةندةها هةزار تصثةرِ ئةكات، تةنها لة سؤداندا 500 رِصكخراوي كةنةسي هةن كار بؤ كةنيسة ئةكةن .

-رِصكخراوة كةنةسيةكان ضؤن هةلَئةسن بة كاري بة طاوركردني مسولَمانان ؟

· رِصكخراوة كةنةسيةكان، يان رِاستر بلَصن نةسرانيةكان، لة خؤوةو كوصرانة هةلَناسن بةو كارة، بةلَكو بة ثصي نةخشةيةكي بؤ دارِصذراوو وورد كار ئةكةن، لصكؤلَينةوةي ئةو وولاَتة يان ئةو شوصنة ئةكةن كة ئةيانةوي كاري تيا بكةن، بة ثصي نةخشةي ئةو ئايينانةي كة تيايةتي و شوصن كةوتةي هةر ئاينصك، ثةيوةست بوني خةلَكةكةي بة ئاينةكةيانةوة، ثصويستي ئةو خةلَكة بة خزمةتطوزاريةكان وةك ثارةو خواردن و تةندروستي خوصندن و خزمةتطوزاريةكاني تر، وة هؤكارةكاني بة طاوركردنيش زؤرن، بة ثصي ئايني ئةو كةسةي كة ئةيانةوي بيكةن بة طاورو ئةندازةي وابةستة بوني بة ئاينةكةيةوة ئةطورِصت، ئةو كةسة ضةندة ثصويستي بة ثارةو مال و يارمةتي و ضارةسةركردني باري طوزةران و تةندروستي هةية، بة نموونة : بص دينةكان هيض طرفتصكيان نية لةوةي كة ببن بة طاور ئةطةر ثصويستيةكانيان بؤ ئةنجام بدةن، بةلاَم مسولَمانةكان ئةوة رِصكخراوة كةنةسيةكان لة دوو رِووةوة كار ئةكةن : يان كردنيان بة طاوور، يان دورخستنةوةيان لة ئاينةكةيان ئةطةر نةبوون بة طاوور، وة هؤكارةكاني بة طاوركردني مسولَمانان ثلة ثلةو قؤناغ قؤناغ ئةرِؤن لة طةلَيدا هةلَيئةنصن و ئيغراي ئةكةن بة زؤر شت .

-ئصوة ضؤن كةسصكي مسولَمانتان لة ئاينةكةي دور ئةخستةوة ؟

· ئةطةر ثابةند بواية بة دينةوة ئةوة لة رِصطةي ئيغرا كردن و هةواو ئارةزوةكانةوة-شةهةوات- ئةضينة ذورةوة، وةك ثصداني شوهرةتو ناوبانط و دةستةبةركردني خوصندن يان ثلةوثاية يان ئافرةت، يةكصك لة شارةزاكانمان بةردةوام هاوةرِصيةتي دةكات، هةموو ثصويستيةكاني بؤ جص بة جص دةكات و بةردةوام لة طةلَيدا دةبصت بؤ شيكردنةوةو ضارةسةركردني طشت طرفتةكاني تا واي لص دصت دةبصتة كؤيلةي دةستي ئصمةو لة هةموو كارصكيدا دةطةرِصتةوة بؤ لامان، ئيتر وردة وردة لة طةلًَيدا خةريك دةبين تاكو زؤر بة ئاساني يان دةبصتة طاورو دصتة ناو ئاينةكةوة، يان لة ئاينةكةي خؤي دور ئةكةوصتةو باوةرِي ثصي نامصنص .

-ئةي ئةطةر لة هةندص وولاَتدا سةرنةكةوتناية لة مةبةستةكاني خؤتانداو فةشةلتان بصناية ضيتان ئةكرد ؟

·ئةطةر ئةوة سةري نةطرتايةو سةركةوتو نةبويناية، ئةوة ضةندةها هؤكاري ترمان ئةطرتة بةر وةك زةخت كردنة سةر ئةو حوكومةتانةي كة بة توجيهاتي كةنيسة نةئةرِؤشتن بةوة كة لة رِصي ضةند ولاَتصكي رِؤذئاواييةوة ئةو حكومةتة ئاطادار ئةكرايةوة، وة تةهديديمان ئةكرد بة برِيني ئةو يارمةتي و خزمةتطوزاريانةي كة ئةماندة بة طةلةكانيان .. ئةو خزمةتطوزاريانةي كة نةيانئةتواني وازيان لص بصنن و زؤريان ثصويست ثصي بوو، يان رِصطةيةكي ترمان ئةطرتة بةر ئةويش داناني جؤرصك لة طةمارؤي ئابوري لة سةريان يان دروستكردن و نانةوةي ئاذاوةي تايةفةطةري و ئايني لة ناوياندا .

-دةربارةي سةرضاوةي ئةو ثارانةي كة كةنيسة دةستي ئةكةوصت و ئةيبةخشصت ضي هةية ؟

· لة رِؤذئاوادا بة ثصي ئةو ياسايةي كة هةي رِصذةي %5 هةموو ئةوانةي كة لة وص كار ئةكةن ئةرِوات بؤ كةنيسةو رِصكخراوة كةنةسيةكان، ئةمة جطة لةوةي كة زؤربةي ئةو ئةو دامةزاراوة رِؤذئاواييةنةي ئةفريقاو ئاسايا كةنةسين بة ثلةي يةكةم، بة ماناي ئةوةي كة ثارةكانيان بؤ بةرذةوةندي كةنيسة ضالاكيةكاني كةنيسة ئةرِوات و كةنيسةش لة لاي خؤيةوة بؤ ضالاكي و كارةكاني خؤي بةكاري دصنص، بة نموونة : كةنيسةي ميسري زياتر لة 10 هةزار قوتابي لة خواروي سؤدان لة خؤي طرتووةو يارمةتيان ئةدات، تا لة داهاتوودا ببنة قةشة يان شارةزا لة ئايني نةسرانيدا .

-زانراوة كة تؤ زؤرصك لة ثلةو ثايةي كةنةسي بةرزت هةبوو، هةستت بة ض جؤرة ذيانصك كردووة لة ناويانداو ضؤن ذياويت ؟

· رِصكخراوة رِؤذياواييةكان بص لصثرسينةوة ثارايان بؤ ئةرِشتن و هةموو ثصويستيةكيان بؤ دابين ئةكردن لة كؤتايين مؤديلي سةيارةو خانووي ضاك و هةرضي ثصوستيةكةي ذيان بوو لة بةر دةستمانا بوو، سةفةركردنمان بة سةرانسةري دنيا ئازاد بوو ثارةكةي دةدرا، لة خؤشي و ذيانصكي بص وصنةدا بووين، بةلاَم لة طةلَ ئةوانةشدا بةردةوام هةستم بة بص زاري و دلَرِاوكصي ئةكرد، هةستم ئةكرد كة ئةم كارانةي من ئةيكةم لة طةلَ سروشت و فيترةي مندا ناطونجصن، قةت هةستم بة هصمني و ئارامي دةرووني نةئةكرد .

-ضؤن ئةم ذيانة خؤش و رِابواردنةت واز لص هصناو بةرةو ئيسلام هاتي ؟ ضؤن قةناعةتت بة ئيسلام كرد ؟

·سوثاس بؤ خوارِصطةي رِاستم دؤزيةوةو هةموو خؤشي وشتةكانم بة جص هصشت بؤ كةنيسة، بة رِاستي هةستم كرد تازة لة دايك بووم، دواي ئةوةي لة سالَص 2002 بومة مسولَمان وئيسلامم قبولَ كرد ئيتر تةواو دةرونم كةوتة ئارامي و خوشيةوة لة طةلَ ئةوةشدا كة بة ضاو حالَي ثصشومدا ذيانصكي ئصجطار نةبووني و دةست كورت ئةذيم، شارةزاي ئيسلام بووم لة رِصطةي بةراوردكردني ئاينةكانةوة لة كاتصكا كة ديراسةي ماجستصرم ئةخوصند بةم دةرةنجامانة هاتمة دةرةوة :

قورئان ناوي نوسةري هةلَنةطرتووة وةك لة ئنجيلةكانداية و هةر يةكة بة ناوصكةوةية .

قورئان فةرموودةي خواي طةورةية، باس لة ذياني ثصغةمبةران ئةكات هةر لة طةورةمان ئادةمةوة تاكو محمد صلىالله علية و سلم.

سيرةو ذياني ثصغةمبةر دوثاتي دةكاتةوة كة ئيسلام يةكةم ئاين و دواترين ئاينيشة.

هةموو ثصغةمبةران بانطةشةي تةوحيدو يةكتاثةرستيان كردووة، ئةمةش تةنها لة ئيسلامدا بةو شصوةية رِوون كراوةتةوة .

هةموو ثصغةمبةرصك طرنطيةكي تايبةتي هةبووةو بؤ طةلصكي تايبةت نصرراوة، بةلاَم ثصغةمبةري ئيسلام بؤ هةموو مرؤظايةتية بة طشتي رِةوانةكراوة.

كتصبة ثصشووةكاني تر ناتوانين جياوازي بكةينة نصوان طوفتاري خواو طوفتاري ثصغةمبةرةكةو طوفتاري نوسةرةكة، هةرضي ئةوة ئةمانخوصندةوة : يوحةننا ووتي ، بةترةس ووتي .. وة هةروةها

بةلاَم لة ئيسلامدا فةرموودةي خوا رِوونة كة قورئاني ثيرؤزوة، وة قسةي ثصغةمبةريش ئاشكرايةو زانراوة ، ذيانيشي هةمووي نوسراوةتةوةو وون نةبووة، زاناياني ئيسلاميش قسةكانيان روونة (هيض كام لة فةرمودية خواو ثصغةمبةرو قسةي زانايان تصكةلَ بة يةكتري نابن)ئةمانة بةلَطةن لة سةر ثاراستني خوا بؤ ئةم دينة .

ئيسلام دادثةروةري و يةكساني تياية بؤ هةموو مسولَمانةكان بة بص جياوازي، بةلاَم لة مةسيحيةتا يةكساني نية، من زؤر شت هةبوو جصطةي شةرمم بوو بة هؤي رِةنطي ثصستم، ضونكة من شةرمم بة خؤم ئةهاتةوة لة بةر رِةشثصستيم لة بةرامبةر سثي ثصستةكانا، سةرةرِاي ئةوةي كة مرؤظ لة مةسيحيةتدا ضةند جؤرو ثلةيةكن، رِةشةكان بؤ خؤيان نوصذ ئةكةن، سثي ثصستةكانيش بؤ خؤيان، لة كةنيسةكاني ئةمريكادا رِةش ثصستةكان ناتوانن لة كةنيسةي سثي ثصستةكاندا نوصذ بكةن، وةزيري دةرةوةي ئةمريكا ( كولن ثاول ) ناتوانصت بضصتة كةنيسةيةكي سثي ثصستةكان و قسةيان بؤ بكات، بةلاَم لة ئيسلامدا ئةم جياكارية نية، هةر كةس زوتر طةيشتة مزطةوت ئةوة رِيزي ثصشةوةي بةر ئةكةوصت، مرؤظةكان لاي خوا يةكسانن، زؤر ئاسايية ئةطةر ئيمامةكة سثي ثصست بصت يان رِةش ثصست بصت و هيض طرفتصك نية، بةرِصزترين كةس لاي خوا ئةوةية تةقواو خواناسي زياتر بصت بص طوصدانة زمان و رِةطةزو ولاَت.

- ضؤن كةنيسة هةوالَي ئيسلامةتي تؤيان ثص طةشت ؟

·زؤر بص زار بوون و توشي هةلَضوونصكي زؤر بوون، بة هةموو شصوةيةك هةولَيان دا كة ثةشيمانم كةنةوة لة ئيسلام، سةرةتا بة هةلَنان و ئيغرا كردن، هةموو شتصكيان خستة ثصشم تاكو ثاشطةز ببمةوة، وةعدو ثةيماني زؤر شتيان ثص دام، كؤمةلَص شاندي زؤر لة ناوةوةو دةرةوةي سؤدان هاتن بؤ لام و ثالَةثةستؤيةكي ئصجطار زؤريان كردة سةرم، بةلاَم كة زانيان بص سوودة و من بة تةواوي لة ئيسلام تص طةشتووم، ئيتر كةوتنةهةرةشة لصكردنم بة كوشتن، تةنانةت هةرِةشةكة لة قسةو طوفتار تصي ثةرِاندو ويستيان بة كردةوة جص بة جصي بكةن، تا ئصستة ضةند جارصك هةولَي كوشتنيان داووم، ئصستة من ناوصرم سةفةر بكةم بؤ ولاَتة رِؤذئاواييةكان لة ترسي ئةوةي نةوةك بمكوذن، هؤزةكةم بةردةوام بةرطريم لص ئةكةن، لةو كاتةوة هاتومةتة ناو ئيسلام هةست ئةكةم لة ثارصزطاري ثةروةردطاردام، دلَنيايي تةواووم بؤ دروست بووة كة مردن و ذيان بة دةستي خواية، لة بةر ئةوة لة مردن ناترسم ، ئةوةي لة ثصناوي بةرطري لة ئيسلامةكةيدا بكوذرص ئةوة شةهيدة، ثاداشتصك طةورةو نةبرِاوةي لاي خواي طةورة هةية، بةلاَم طاوورو جووةكان زؤر سورن لة سةر ذيان و ذيانيان زؤر خؤش دةوصت، بةلاَم مرؤظي مسولَمان ئاينةكةي لة ذياني خؤي خؤشتر دةوصت و هةرضيةكي بة سةر بصت لة ثصناويدا ثصي رِازية.

-دواي ئةوة كة مسولَمان بوويت .. ض نةخشةيةكت بؤ داهاتوو كصشا ؟

· هةندص كتصبم نوسي لةوانة ( بؤضي مسولَمان بووم ؟) وة كتصبصكيش لة سةر نةرم و نياني و سةمةحاتي ئيسلام، دانةيةكي تريش لة سةر شتة داهصنراوةكاني مةسيحيةتي نوص، وة ذياني خؤمم تةرخان كرد بؤ بانط كردني نامسولَمانةكان بؤ ئيسلام، وة بةشداري كردني كردةوةيي و بة بةرهةم لة بنياد نان و نوص كردنةوةي سؤداندا لة رِصطةي رِصكخراوي ( يةكطرتني ئيسلامي بؤ طةشة ثصدان و ئاوةدانكردنةوةي سؤدان ) كة خؤم سةرثةرشتي ئةكةم .

-كتصبي ( بؤ مسولَمان بووم ) طرنطترين رِووةكاني ضين ؟

· بةراوردصكم كردووة لة نصوان ئيسلام و ئاينةكاني تردا، دذايةتي نصوان ئةو ئاينانةي ترم رِوون كردؤتةوةو دةرم خستووة لة بةرامبةر جصطير بووني ئيسلام، بة رِاستي ئةوةي كة زؤر سةرنجي رِاكصشام و ثصي سةرسام بوون بةرنامةي ميراتة لة ئيسلامدا كة بة ضي شصوةيةكي رِصك و دروست دانراوة، لة ئايني جوولةكةدا ياساي ميرات هةية، بةلاَم نارِصك و صصكةوة ناتةواوي زؤر تيايةو دادثةروةرانة نية، وة لة مةسيحيةتا ياساي ميرات هةر نية، بةلاَم ئيسلام بة شصوةيةكي زؤر ووردو رِصك و ثصك ضارةسةري كردووة، تةنانةت هؤزي _ الدينكا_ كة من ئةطةرِصمةوة بؤي و مةسيحين، ضةندةها سالَ كصشةي بةشكردني ميرات هةبوو لة نصوانياندا، بةلاَم بة هؤي جص بة جصكردني ياساي ميرات لة ئيسلامدا بووة هؤي ضارةسةركردني كصشةكانيان و ناكؤكي نصوانيان كؤتايي هات .

-ذمارةي ئةوانة كة دواي مسولَمان بونت شوصنت كةوتوون ضةندن ؟

· بة فةزلَ و رِصزي خواي طةورة تاكو ئيستة ذمارةي ئةوانةي كة لة سةر دةستم مسولَمان بوون طةشتؤتة 150 هةزار كةس، هةروةها 2500 لة طةورة قةشةو رِصبةراني نةسراني، كة هةموويان لة خواروي سؤدان و شاخةكاني نؤبةو ناوضةي ئةنجسنان.

-ضؤن قةناعةتت بةو ذمارة زؤرة كردووة كة بصنة ناو ئيسلامةوة ؟

· زؤر ئاسانة كة وا بكةيت كة ناسولَمانةكان قةناعةت بة ئيسلام بصنن، ضونكة هيض شتصكي وايان ثص نية، دواي ئةوة بؤم رِوون كردونةتةوة كة ئيسلام ئاينصكة هيض طومانصكي تيا نية، ئاصنصكة خوا تايبةتيةكي ثص داوةو هةر ئةو دينة لاي خواي طةورة قبولَةو وةرئةطيرصت : (اإن الدين عند الله الإسلام)(ال عمران:19) وة دواندنو خيتابي بؤ هةموو مرؤظايةتية بة طشتي، ئاينصكة كة ضارةسةري هةموو طرفتةكاني ذيان ئةكات، هةروةها هةلَساووم بة نوسيني ضةندةها نامة بؤ ئةو كةسانةي باوةرِيان بة مةسيح هةيةو ئةم شتانةم بؤ نوسيون :

خوا تةنهايةو هيض هاوةلَصكي نية، وة خوا سص بةش نيةو بةلَكو تاك و تةنهاية .

عيسا علية السلام مرؤظصكةو ثصغةمبةرصكة، خوا ناردويةتي بؤ طةلةكةي، نة خوايةو وة نةكورِي خواشة .

عيسا ثصغةمبةري خواية بؤ نةوةي ئيسرِائيل بة تةنها، وة ثصغةمبةرصك نية بؤ طشتي مرؤظايةتي و ئايني نةسراني تةنها بؤ نةوةي ئيسرِائيل بوو، وة كورِي خواي نيةو هاتبصتة خوارص بؤ ئةوةي هةلَبواسرص و ببصتة قورباني لة ثصناوي تاوانةكاني مرؤظ و طةرِابصتةوة بؤ لاي خواو لة لاي رِاستي باوكيةوة دانيشتبص !!، بةلَكو بةندةو ثصغةمبةري خواية.

-ئةي باشة حالَ و وةزعي ناهةمواري مسولَمانان بص زاري نةكرديت و واي لص نةكردي كة نةصيتة ناو ئيسلامةوة ؟

·بة رِاستي واقم ورِما كاتصك كة مسولَمان بووم بينيم كة مسولَمانان ئيسلام لة ناو خوياندا جص بة جص ناكةن، بة رِاستي خواي طةورة دووسةرضاوةي رِاست و دروستي بؤ ذياني مةدةني و سياسي داناوة كة ئةوانيش قورئان و سوننةتن، بةلاَم بة داخةوة مسولَمانةكان لة ذياني خؤياندا جص بة جصي ناكةن و فةرمانرِةي ثص ناكةن ،وة حكومةتةكانيش لة وولاَتة ئيسلاميةكاندا ثابةند نين بة ئاساي ئيسلام، لة بةر ئةوة لاوازي مسولَمانان لة ئةنجامي دوركةوتنةوةيان لة ئاينةكةيانةوة دروست بووة، وة ئةطةر بطةرِصنةوة بؤ دينةكةيان ئةوا بة هصز دةبنةوةو سةركةتوو دةبن .

-لة ئةنجامي ئةو شارةزايية كة هةتة لة كةنيسة، ئايا هيض ثةيوةنديةك لة نصوان رِصكخراوة كةنةسيةكان و زايؤنيزمي جوولةكةدا هةية ؟

· ضةندةها جار سةرداني ئيسرِائيل م كردووة لة ضوارضصوةي ئةو ثةيوةندية بة هصزةي كة لة نصوان رِصكخراوة كةنةسيةكاندا هةية بؤ بةرطري لة ئيسرائيل و ثاراستني ، تةنانةت من وام لص هاتووة كة ئصستة بة تةواوي ئةتوانم بة عيبري قسة بكةم، وة هيض جياوازيةك نية لة نصوان ئيسرِائيل و ئةو رِصكخراوة كةنةسيانةدا، هةدةف و مةبةستةكةيان هاوبةشة ئةويش دروست نةكردني دةولَةتصكي فةلةستيني رِاستةقينةية ضونكة ئةبصتة مةترسيةك بؤ سةر ئيسرِائيل، لة بةر ئةوة هصرشي ئةمرِؤي رِؤذئاوا لة بةرذةوةندي ئيسرِائيلة و بة هةموو شصوةيةك هةولَي ثاراستني زايؤنيزم ئةدةن، هةربؤية ئةو دةولَةتانةي كة نزيكترن لة ئيسلام زياتر لة ذصر تةوذم و هصرشي رِؤذئاوادان وةك ئصران و ئةفغانستان و سؤدان، جا ئيتر ئةطةر ملي نةدا بؤ داواكاريةكاني رِؤذ ئاوا ئةوا توشي سةثاندني طةمارؤي ئابوري ئةبصت .

ئةو يارمةتيانةي كة ئةمريكا ئةيداتة ميسر هيض وولاَتصكي تر بةو شصوةية وةري ناطرصت، بؤضي ؟ لة بةر شوصني ئيستراتيجي ميسر بؤ ثاراستني ئيسرِائيل، بؤية ميسر ناتوانصت هيض داواكاريةكي ئةمريكا رةت بكاتةوة ضونكة بؤتة كوصلةي يارمةتيةكاني ئةمريكا، ئةمريكا سةثاندي بة سةر ميسردا كة سةفارةتي ئيسرِائيلي بكاتةوة لة طةلَ ئةوةشدا كة هةموو طةلي ميسري نارِةزا بوون و دذي ئةوة بوون، ئةتوانم بلَصن كة رِؤذ ئاواو كةنيسةو زاصونيزم هةرسصكيان يةكيان طرتووة بؤ بةرةنطار بونةوةي ئيسلام، هةريةكةيان بارصكي هةلَطرتووةو كارصكي لة ئةستؤ طرتووة، كةنيسة هةلَئةسص بة دةوري نةخشة كصشان، رِؤذئاواش هةلَئةسص بة دةوري جص بة جص كردن، وة ئةطةر كةنيسة سةر نةكةوت لة كارة بة طاور كردنةكانيداو لة هةر شوصنصكدا توشي نيسكؤ هات، ئةوا يةكسةر لة رِصي وولاَتة رِؤذئاواييةكانةوة ثالَةثةستؤئةخرصتة سةر ئةو دةولَةتة تاكو بصتة ذصر بارو بة مةرجةكاني كةنيسة رِازي بصت و داواكاريةكاني جص بة جص بكات .

-حةز ئةكةين كة باسي هةندص لةو ضالاكيانةمان بؤ بكةيت كة بةشداريت تيا كردوون دذي ئيسلام .

·لة سالَي 1981 كؤنطرةيةكي نهصني لة بنكةي لصكولينةوةي ستراتيجي لة ويلايةتي تةكساس طيرا، من يةكصك بووم لة ئةندامة كاراكاني ئةو كؤنطرةية، دروشمةكةي بريتي بوو لة : "ضؤن بةرةنطاري شةثؤلي ئيسلامي ببينةوة؟" لةوصدا ولاَتة ئيسلاميةكانمان جياكردةوةو ثؤلصنمان كردن بؤ ئةو وولاَتانةي كة زياتري كاريطةري ئيسلاميان تيايةو ثصشكةوتوترن وةك ميسرو عيراق و ثاكستان، وة وولاَتانصكيش كة زياتر خؤشةويستي ئيسلاميان هةبصت وةك ئصران و ئةفغانستان و تاجكستان و شيشان و سودان و تشادو توركيا .

كؤنطرةكة هةر وولاَتةي بة تةنيا خستة ذصر ديراسةو لصكؤلَينةوةي تايبةتةوة، لصكؤلَينةوةكةش بؤ وةلاَمدانةوةي ثرسيارصكي طرنط بوو ئةويش : ضؤن بضينة ناو ئةو وولاَتانةوةو كار بكةين بؤ بة طاور كردنيان ؟ وة ئةطةر لةو مةبةستةمان سةركةوتو نةبوين و توشي نسكؤ هاتين، ئةوا كةنيسة هةلَئةسصت بة نانةوةي ئاذاوةي ناوخؤيي، ئةمةش بة كردار كةنيسة بة يارمةتي ولاَتاني رِؤذئاوا ثصي هةلَساو سةركةوتوبوون لةو خالَةداو توانيان كة فيتنةو ئاذاوةي ناوخؤيي لة ئةفغانستاندا دروست بكةن و يارمةتي هةموو كؤمةلَة شةرِكةرةكانيان ئةدا تاكو دذايةتي يةكتري بكةن .

هةروةها لة ئصراندا هةولَياندا بؤ ئةوةي كة سوننةو شيعة بكةن بة طذ يةكاو يةك نةطرن، وة ئةو تةمو مذو ناكؤكي و تايةفةطةريةي كة لة ئصران و وولاَتاني كةنداودا هةية ئةنجامي هةولَ و تةقةلاي ئةو رِصكخراوة كةنةسيانةية، وة كاتصك هاتنة سؤدان بينيان كة ئيسلام ئايني بةرضاوو بلاَوة لة خواروي سودانا، سةيريان كرد كة سؤدان دراوسصي كؤمةلَي وولاَتي ئيسلاميةو كاريطةريان هةية لة سةر خةلَكةكة، فةرمانرِةواي ئةو كاتةي ئينطليز هةلَسا بة داناني ياسايةك بة ناوي " ناوضة كةفالةت كراوةكان " كة بة ثصي ئةو ياساية قةدةغة بوو خةلَكي سةروو بضصتة بةشي خواروو، وة خةلَكي خوارووش برِوات بؤ ناوضةكاني تر، ئةمةش بؤ ئةوةي بتوانن كة مةسيحيةت بة تةواوي لة خواروودا بلاَو بكةنةوةو ئيسلامي تيا رِيشة كصش بكةن، ئةم ياساية كاري ثص ئةكرا تا سةردةمي سةربةخؤي سالَي 1956، وة ئةوةي ويستيان كرديان، ئصستاش كةنيسة بة هةموو هةولَصكي ئةيةوصت كة لة دةسةلاَتي ئيسلامي بدات لة سؤداندا، ضونكة باوةرِي واية كة بةرامبةر شةثؤلي تةنسيري وةستاوة .

-ئةي نةخشةي كةنيسة ضي بوو بؤ ئةو وولاَتانةي كة خستبونية ذصر ثؤلصني ثصشكةوتوتري وولاَتةكان لةو كؤنطرةيةدا كة لة سالَي 1981 بةسترابوو ؟

· لةو ولاَتانة عصراق و ميسرو ثاكستان، رِؤذ ئاوا بة ئيعازي كةنيسة خستنية ذصر وورد بينةوة تاكو بتوانصت حوكميان بة سةردا بكات، ئةوةش لة رِصطةي دروستكردني طرفت و كصشةي ناوخؤيي لة لايةك وخولَقاني ناكؤكي و شةرِو بص متمانةيي لة طةلًَ دراوسصكانيان لة لايةكي ترةوة، مةبةستةكةس وةستان و ثةك كةوتني ثصشكةوتن و طةشة سةندني زانستي و تةكنؤلؤجي ئةو وولاَتانة بو ئةويش لة بةر خزمةتي قةوارةي زايؤني، وة بة تايبةت عصراقةوة،سةراني داطيركةري كؤني عصراق بةريتانيا هاتن بؤ لاي سةددام و بة ثصي ئةو نةخشة كؤنانةي كة هي سةردةمي داطيركردنيانةوة لايان مابؤوة، توانيان سةددام قةناعةت ثص بكةن كة كويَت بةشصكة لة عصراق و ثارصزطايةكي عصراقي بووة لة كؤندا، هةلَيان نا تا لة سةر داطيركردني كويت سور بصت، ئةمريكاش دةورصكي زؤر طةورةي هةبوو لة هةلَناني سةددامدا بؤ داطيركردني كوصت، ئيتر دواي ئةوةي سةددام دةستي طلا لة داطيركردني كوصت و بةو شصوةيةي كرد كة ئةمريكا ويستي ، ئةمريكاش رِصطةي بؤ خوش بوو تا دةست بكاتة جص بة جص كردني ضةندةها سينارصو كة ئصستة لة بةر ضاومانةوة هةندصكيان دةبينين .

-ض دةورصكت ثص سثصراوة كة ثصي هةلَسيت، وة ئةو لايةنانة ضي بوون كة كارت لة طةلَ ئةكردن ؟

· رِاسثصري كؤنطرةكة ئةوةبوو كة ثصويستة عيلمانيةكان بة كار بصنين بؤ كةم بونةوةو بةربةست كردين ئيسلاميةكان لة جيهاني ئيسلاميدا، ئةويش لة رِصطةي ثالَثشتيكردن و يارمةتي داني كؤمةلَة عيلمانيةكان، وة ثالَة ثةستؤكردنة سةر يةكصك لة وولاَتة ئيسلاميةكان كة سةراني بزوتنةو ئيسلاميةكان لة طرتوخانةكان توند بكات، تةنانةت ئةطةر كار بطاتة ئةوةش كة سةرانيان لة ناو بةرن و تةسفيةيان بكةن .

جا لةم بوارةدا دةوري من كورت كرابؤوة لةوةي لة واسيتة بم لة نصوان كةنيسةي رِؤذئاواو رِؤذهةلاَتدا تاكو بتوانين يارمةتي عيلمانيةكان بدةين دذي ئيسلام ، هةستام بة طةياندني برِي ملصؤنصك و 800 هةزار دولار لة كةنيسةي هؤلَةنديةوة لة شاري ئةمستردام بؤ كةنيسةي ميسري تاكو بة سةر سةراني عيلماني ميسردا بيبةخشن بؤ ئةوةي كة ئيسلاميةكان بطرن و ئةطةر ثصويستيشي كرد تةسفيةي لاشةييان بكةن، بة تايبةت بةرامبةر كؤمةلَي " براياني مسولَمان " " الاخوان المسلمون " ئةم ثارةيةش لة نصوان سالَةكاني ( 1996 – 1998 ) تةسليمم كردووة، ئنجا يةك لة دواي يةك رِاثؤرتةكانمان ثص ئةطةيشت، وة ئةو كؤمةلاَنةش كة ئةم كارانةيان ئةنجام ئةدا هيض كاميان بةوي تريانيان نةئةزاني .

- كص بوون ئةو كةس و لايانةنانةي كة لةو كؤنطرةيةدا بةشدار بوون ؟

· نوصنةراني كةنيسةكاني وولاَتة عةرةبي و ئيسلاميةكان، وولاَتة رِؤذئاواييةكان، تةوةرةي كاري كؤنطرةكةش بريتي بوو لةوةي كة ضؤن كةنيسة بتوانصت زالَ بصت بة سةر وولاَتة عةرةبي و ئيسلاميةكانداو كاريان تيا بكات، يان لة ذصر ثةردةي يارمةتي داني مرؤيي، يان ئةطةر لةو رِصطةوة بةروبومي نةبوو لة رِصي ثالَةثةستؤكردنة سةر حكومةتةكان وةك باسم كرد .

-ئايا وا نابينيت كة ئةم قسانةي تؤ ئةيكةيت ثرِ مةترسي بن بؤت و ذيانت بخةنة مةترسي مردنةوة ؟

·بةلص هةست بةوة ئةكةم و ئازانم، بةلاَم ويستم كة ضةند نصهنيةكي كةنيسة كة لة دوتؤيي لاثةرِة شاراوةكاني خؤيانداية دذي ئيسلام ئاشكرايان بكةم، بة تايبةت دواي ئةوةي كة بومة مسولَمان هيض لة مردن ناترسم بة تايبةت ئةطةر بةرطري بصت لةم ئاينة ثيرؤزة .

- كام وولاَتي عةرةبي و ئيسلام رِصكخراوو بانطةوازة بة طاوركردنةكاني تصداية؟

·زؤربةي وولاَتة عةرةبي و ئيسلاميةكان شةثؤلي بةهصزي بة طاوركردن طرتويةتيةوة، بؤ هةر وولاَتيك بةرنامةي تايبةتيان بؤي هةية، رِؤذئاوا ئةتوانصت ضةندصك كةنيسةي بوصت لةو وولاَتانةدا دروستي بكات، ئةويش لة رِصي ضةندةها شصوازو هؤكاري جيا جيا .

-لة ضوارضصوةي ئةوةي كة ناو ئةبرصت بة ئيرهابي نصودةولَةتي ديارة كةوا نةخشةيةك هةية بؤ لصداني كارة خصرخوازية ئيسلاميةكان .. سينارصوي ئةم نةخشةية ضؤن ئةبينيت ؟

· ثةرةسةندن و زيادبوني كارة خصرخوازية ئيسلاميةكان كةنيسةي بصزارو بص تاقةت كردبوو، لة بةر ئةوة هةلَساوون بة ئةنجامداني ضةند بةرنامةيةك بؤ نةماني كاري خصرخوازي ئيسلامي لةوانة :

-توجيهي وولاَتة ئيسلاميةكان و ئاطاداركردنةوةيان بةنةهصشتن و بن برِكردني كارة خصرخوازية ئيسلاميةكان .

-كار كردن بة هةموو شصوةيةك بؤ رِاوةستان و ثةك خستني رِصكخراوة خصرخوازة ئيسلاميةكان، تاكو طورِةثانةكة ضؤلَ ببصت بؤ رِصكخراوة كةنةسيةكان و بتوانن بة ئارةزوي خؤيان هةرضي ئةيانةوصت بيكةن .

_ثةرةثصدان و طةشة ثصكردني رِصكخراوة رِؤذئاواييةكان كة لة ذصر ثةردةي رِصكخراوة مرؤييةكاندا كار ئةكةن، تاكو هةلَسن بة كاري سيخوري و هةوالَنصري و كؤكردنةوةي زانياري لة سةر ئةو وولاَتانةي كة كاريان تيا ئةكةن .

_وة ئةطةر كةنيسة سةرنةكةوت لةوةداو فةشةلي هصنا، ئةوة هةندص لة شوصن كةوتوو ئالَقة لة طوصكاني خؤي بة كار دصنص لة دروست كردن و هةلَطيرساندني فيتنةو ئاذاوةي ئةهلي ناوخؤيي، تاكو ئاسايش و هصمني تصك بضصت و ببصتة هؤي دةست تصوةرداني وولاَتة رِؤذ ئاواييةكان .

- بة بؤضوني تؤ .. هؤي ضية ئةم هةموو هصرشة ئةكرصتة سةر رِصكخراوة خصرخوازة ئيسلاميةكان، وة ئةم هصرشانة لة كةيةوة دةستي ثص كردووة ؟

·لة بةر ئةوةي كة بلاَو بونةوةي ئيسلام بةم شصوة خصراية ئةمريكاو ئةوروثاي توشي مةترسي كردووة، بؤيةكةنيسة بة هةموو توانايةكيةوة هةولَ ئةدات بؤ بةرطري كردن و قةدةغةكردني رِصكخراوة ئيسلاميةكان لة كارةكانياندا و ووشك كردني سةرضاوةكانيان، ئةطةر هةر بة تةواويش ثةكي نةخرا ئةوا سنورداركردني كارةكاني، وة ئةم نةخشةكصشان و هةولاَنة ئةوة بؤ ماوةي 20 سالَة دةستيان ثص كردووة ئصستة لة قؤناغي كؤتاييدان و ئةيانةوصت هةرضي رِصكخراوة خصرخوازية ئيسلاميةكان هةية هةمووي دابخةن، ضونكة ئةم رِصكخراوانة دةورصكي طةورةو بةرضاويان هةية لة بلاَوكردنةوةي ئيسلام و دابينكردني ثصويستي مسولَمانان، بؤية لة كاتصكا ئةبينين ئيستة رِصكخراوة كةنةسيةكان لة شوصنة لصقةوماوو بص دةرةتانةكاندا كار ئةكةن، وولاَتة يةكطرتووةكاني ئةمريكا شمشصريان لة سةر وولاَتة عةرةبي و ئيسلاميةكان بةرز كردؤتةوة بؤ قةدةغةكردن و كةنار كردني هةموو رِصكخراوة ئيسلامية خصرخوازيةكان تاكو نةتوانن ثةيامي خؤيان بطةيةنن و خزمةتي مسولَمانان بكةن، ئةوةش بؤ ئةوةية كة بةر بةرةلاَ بكرصت بؤ رِصكخراوة كةنةسيةكان بة ئارةزوي خؤيان بص مونافيس كار بكةن .

-ضي يةيامصكت هةية كة ثصت خؤش بصت بيطةيةنيت بة مسولَمانان ؟

·بؤ برا مسولَمانةكانم ئةلَصم : خواي طةورة نيعمةت و بةختةوةري رِشتووة بةسةرتانا بةم ئيسلامة دور مةكةونةوة لصي و كةم و كورِي تيا مةكةن، ضونكة بة رِاستي رِؤذئاواي مةسيحي هةموو مةبةستصكي لة ناوبردن و ثوكانةوةي ئيسلامة، ئةم ئيسلامةش طةورةترين دةسمايةو سةروةتي ئصمةية، ئةطةر ئيسلامتان لة ذياني خؤتاندا جص بة جص كرد ئةوة بة هصز ئةبن و رِؤذئاوا لصتان ئةترسصت، تةنها ئةوةي كة لةسةرتانة ئةوةية كة طرنطي بدةن بة زانست و زانياري تا بتوانن بنةمايةكي ثتةوو بة هصز دروست بكةن و بتوانن بة شصوةيةكي ماددي و مةعنةوي بةرةنطاري ئةو هةموو هصرشة ببنةو كة رِوو بةرِووي خؤتان و ئاينةكةتان ئةبصتةوة، وة بة بيرورِاي من ئةطةر مسولَمانةكان %10 لة ئاينةكةيان جص بة جص بكةن، ئةوة زالَ ئةبن بة سةر رِؤذئاوادا، وة زؤربةي طرفتةكانمان ئةبرِي، دةي ضؤن ئةبصت ئةطةر هةموو ئيسلام جص بة جص بكةين !.

------