لة نيَوان دوو شارستانيةتدا
باوكي محمد
3.12.2004
لةكاتيَكدا كة دةولَةتي ئيسلام فراوان بوو لة
سةردةمي خةليفةي رِاشيد عومةري كورِي خةتتاب، ئيسلام بووة كةفيلي هةموو كةسيَك
تةنانةت ئةهلي كتابيش كة هيض شتيَك لة مافةكانيان نةخوريَت، مرؤظايةتي و
كةرامةتيان ثاريَزراو بيَت، كاتيَك دوذمناني ئيسلام زانيان كة بة هيض شيَوةيةك
ناتوانن ئةو هيَزو دةسسةلاَت و دادثةرةوةريةي ئسلام وةلا بيَنيَن و بيرِؤخيَنن،
كةوتنة ثيلان طيَرِان لة ذيَرةوة بة لةناو بردني سةري دةولَةتي ئيسلام كة
خةليفة عومةر بوو خواليَي رِازي بيَ، هةرسيَ ئةو كؤمةلاَنةي كة بة هاتني ئيسلام
دةسةلاَتي ثرِستةميان لة دةست دابوو زؤر بة قينةوة ئاهؤ ئؤفيان بوو كة رِؤذيَك
تؤلَةي خؤيان بكةنةوة، ئةوةبوو جوولةكة بة هؤي عبداللةي كورِي سةبةئةوة رِافيزة-شيعة-يان
دروست كردو بوونة خؤركةيةك لة ناو موسلَمانانداو هيَشتاش هةر ماوون، هةروةها
فارس و رِؤميش كة ئيمبراتؤرةتةكةيان رِووخابوو كةوتنة ثلان طيَران، كةواتة
هةردووقيني فارس و رِؤمةكاني ئةو كاتة لة طةلَ فيَلَ و تةلَةكةبازي جوولةكة لة
كارادا بوون بو رِووداني يةكيَك لة طةورةترين رِووداوةكاني ميَذوو كة كوذراني
خةليفة عومةربوو، كة ئيتر دواي ئةو ئوممةتي ئيسلام نةيتواني بضيَتة هةمان ئةو
ئاستةي كة لةو كاتةدا تيايدا ذيابوو .
رِاستيةكي
ميَذووي نةطؤرِة كة لة ثيلاني شةهيدبووني خةليفةي موسلَماناندا عومةري كورِي
خةتاب لة نيَوان ( ئةبولوئلوئةي فارسي و هورموزان و جوفةينةي نةسراني ) رِويدا
بة ئاطاداري و ثيلان و بةشداري كردني يةكيَك لة حاخامةكاني جولةكة .
ئيَمة مةبةستمان
ليَرةدا تؤماركردني رِووداويَكة كة تاكو ئيَستة لة ميَذوودا رِوينةداوةتةوة، كة
بةرِاستي نمونةي دادثةروةري و حةق و راستي ئيسلامةو نمونةيةكة لة سةر ثيشانداني
رِووي طةشي شارستانيَتي ئيسلام .
ئيَوارةيةك
دواي نويَذي ئيَوارة عبدالرحمن ي كورِي ئةبوبةكرخواليَيان رازي بيَت بة
كؤلاَنةكاني مةدينةدا ئةرِؤشت بضيَتةوة بؤ مالًَةوة، لة دورةوة سيَ كةسي بيني (ئةبو
فةيروز لوئلوئة، هورموزان، جوفةينة ) ، كاتيَك بةرةو رِوويان رِؤشت هةرسيَكيان
ثةشؤكان و هةستانة سةر ثيَ، ئةبو فةيروز خةنجةريَكي دووسةري ثيَ بوو ليَ كةوتة
خوارةوة، بةلاَم عبدالرحمن نةيزاني بةوةي كة ئةمانة ض ثيلانيَكيان لة ذيَر
سةردايةو بة تةماي ضين، ليَيان وورد بؤوةو سةيري كرد ثةشؤكاوون و سةيري
خةنجةرةكةشي كرد جةنجةريَكي تيذوو نامؤ بوو، بةلاَم هيض شتيَك وا نةهات بة
بيريدا كة ئةمانة خةيكي هيض ثيلانيَك بن، لةبةر ئةوة ليَيدا رِؤشتةوة بؤ
مالَةوة.
نويَذي
بةياني عومةر ثيَش نويَذي كرد بؤخةلَكةكة لة مزطةوت، دواي ئةوةي نويَذ دابةسترا
يةكسةر يةكيَك هةلَيكوتاية سةر خةليفةو شةش خةنجةري جةرطبرِي ليَداو ئينجا
هاوةلَةكان وويستيان بيطرين بةلاَن ثةلاماري ئةوانيشي داوو ضةند كةسيَكي ليَ
شةهيد كردن، عومةر زؤر بة سةختي برينار بوو، هاواري كرد : ئايا عبدالرحمن كورِي
عةوفتان لة نيَوانداية، ووتيان : بةلَيَ، ووتي : با بيَت ثيَش نوذيةكة بؤ
خةلَكةكة بكات .
خةلَكي هةموو هةلَيان
كوتاية سةر ئةبولوئلوئة بؤ ئةوةي بيطرن، يةكيَك لةوانةش كة هةلَيكؤتاية سةري
عبدالرحمن كورِي ئةبو بةكر بوو، كاتيَك كة بيني ئةمة ئةبولوئلوئةية كة دويَني
ئيَوارة بينيويةتي، وة سةيري خةنجةرةكةشي كرد بيني هةر هةمان خةنجةرة كة دويَني
ليَي كةوتة خوارةوةو ثةشؤكا ثيَي، ئيتر هاواري كردو ووتي : ئةمة دويَني لة طةلَ
( هورموزان و جوفةينة ) دا بينيومن و هةمان خةنجةريان ثيَ بووةو ئةوانيش
بةشدارن لةم كارةدا .
عبيدالله ي كورِي
خةليفةي موسلَمانان عومةري كورِي خةتاب لةويَ بوو، هةموو قسةكاني عبدالرحمن ي
طويَ ليَ بوو، دلًَنيا بوو كة ئةوانيش بةشدارن لة كوشتني باوكيدا، لةبةر ئةوة
ضووة دةرةوةو شمشيَرةكةي هةلَطرت ورِؤشت هةردووكياني كوشت، بةلاَم يةكسةر
موسلَمانان عبيدالله يان طرت و لة مالَي سةعدي كورِي ئةبي وةقاس دةستبةسةريان
كرد، تاكو موسلَمانان لة بة خاك سثاردني خةليفةكةيان بوونةوةو خةليفةي نويَي -عوسماني
كورِي عةففان خواليَي رِازي بيَ –يان هةلَبذارد.
يةكةم
مةسةلة كةوتة بةردةم خةليفةي تازة ئةمة بوو، ئيتر ئاماذةي كرد بة ئةهلي
رِاويَذوو ثيَي ووتن : ئةي خةلَكينة رِاويَذتان ثيَ ئةكةم ضي لةمة بكةين كة ئةم
كارةي كردووةو ئةلَيَن ضي؟
هةنديَ لة
كؤجكةرةكان ووتيان : دويَنئ فةرماندةي باوةرِداران كوذراوة، ئةمرِؤش كورِةكةي
بكوذينةوة!!
عةمري
كورِي عاس ووتي : ئةي فةرماندةي موسلَمانان ئةم كارة لة كاتيَكا رِويداوة كة تؤ
هةلًَنةبذيَرابوويت، جا ئيتر خةلًَكي سيَ رِؤذ بةم شيَوةية زؤر بيَ تاقةت و
غةمبار بوون، ئايا دويَنيَ عومةر كوذراوةو ئةمرِؤش كورِةكةي بكوذريَتةوة ! وة
لة لايةكي تريشةوة ضؤن ئةبيَت فةرماني خواو سنورةكاني خواي طةورة ثيَشيَل
بكريَن، ضونكة كة سنوور طةشتة لاي حاكم ئيتر بة هيض شيَوةيةك بؤي نية
ثيَشيَليان بكات، ئيتر بةم شيَوةية حيوارو طفتوطؤ سيَ رِؤذ بةردةوام بوو تاكو
رِاي زؤربةيان لة سةر ئةوة جيَطير بوو كة دةبيَت تؤلَة لة عبيدالله
بسةنريَتةوةو بكوذريَتةوة، ضونكة ئةو دوو كةسةي بة بيَ بةلَطة كوشتووة، با
كورِي خةليفةش بيَت دةبيَت بكوذريَتةوة .
تةبةري ئةيطيَرِيَتةوة
لة كورِةكةي هورموزانةوة كة وتوويةتي : خةليفة بانطي كردم و ووتي : كورِم ئةوة
ئةو كةسةية كة باوكتي كوشت و دةتوانيت داواي تؤلَةي خؤتي ليَ بكةيتةوة، تؤ لة
ثيَشتري بةوةي كة بيكوذيت لة ئيَمة، ئيتر دةلَيَ كاتيَك كة رِؤشتين تاكو تؤلَةي
ليَ بسةنمةوة، هةموو خةلًَكي تكايان ليَ كردم كة بيبةخشم.
ثيَم ووتن
: ئايا ئةتوانم و مافي خؤمة بيكوذمةوة؟
ووتيان :
بةلَيَ، وة قسةيان بة عبيدالله ووت لة سةر كارةكةي.
ووتم :
ئايا ئيَوة نايثاريَزن و بةرطري ليَ ناكةن؟
ووتيان:
نةخيَر .
ئيتر لة بةرخاتري
خواو ثاشان ئةوان وازم ليَ هيَناو تؤلَةم ليَ نةسةندةوة، ئيتر هةموويان
سةرسةريان نام تا طةشتمة مالًًَةوة وةك رِيَزيَك بؤم؟
سةري
دةولَةتي ئيسلام بة ثيلانيَكي ئاشكران ئةكوذريَت، نةك ثيلانةكة كةشف بوبيَت،
بةلَكو ثيلانةكة جيَ بة جيَ كراو خةليفة كوذرا، وة كورِةكةي دلَنيا بوو كة
ئةوان بةشداريان تيا كردووة، خؤ ئةطةر دةستبةجيَ نةيكوشتنايةوة بطةشتنايةتة
دادطاوشايةتيان لة سةر بدراية، ئةوة دانيان ئةنا بة تاوانةكاني خؤيانداو
تؤلَةيان ليَ ئةسةنرايةوة، بةلاَم لة بةر ئةوةي هيض بةلَطةيةكي ماددي و بةرضاوو
نةبوو، ئةوا با كورِي ضاكترين و باشترين خةليفةش بيَت ئةبيَت لةبةردةم كورِي
ثيَلانطيَرِةكاني بكورذي باوكيدا بةرامبةر بن و لة ثاشانيشدا فةرماني تؤلَة
ليَسةندنةوةي بؤ دةربضيَت.
وة ئةطةر كورِةكةي
هورموزان لة كورِةكةي خةليفة نةبوراية كة هيض ثالَةثةستؤيةكي لة سةر نةبوو،
ئةوا كورِي خةليفة دواي ضةند رِؤذيَك لة كوشتني باوكي ئةويش ئةكوذرا .
لة كام دادوةري دنيادا
بةم شيَوةية دادثةروةري سةروةر بووةو ثيادةكراوة ؟ ئةمرِؤ كةس ناويَريَ بة
ضاويَكي مؤنيشةوة هةر سةيري كورِو كورِةزاكاني دةسةلاَتداران بكات، ض جاي خؤيان،
لة زؤربةي وولاَتاني بة ناو ئيسلامدا تةنها قسة ووتنيَك بة دةسةلاَتداري
ستةمكاربةسة بؤ ئةوةي يان بة دريَذايي ذيانت رِؤذ نةبينيتةوة ئيتر، يان تؤمةتي
خيانةتي طةورة ئةخةنة ثالَتو هيلانةي بةختةوةريت ئةشيَويَنن.
لةو كاتةي
كة ئيسلام بةو شيَوةية حوكمي كردووةو طةورةو بضوك و ذن و ثياو دةسةلاَتدارو بيَ
دةسةلاَت و ثارةدارو بيَ ثارة هةمووي يةكسان بووة لة بةردةم دادطاكةيدا، طةلاني
تري ئةو كاتة خةلَكةكانيان كردبووة بة ضةند ضين و تويَذيَكةوة، بة نموونة لة
هيندستاندا خةلَك بة طشتي لة ضوا ضين ثيَك هاتبوون، هةروةها لاي فارس و
رِؤمةكانيش هةر بةو شيَوةية بوو.
ئةمرِؤ
سةدان و هةزاران كةس بة بيَ تاوان لةم دنيايةدا ئةكوذريَ و لة ناو ئةبريَن بيَ
ئةوةي زؤربةيان تاوانيَكيان ئةنجام دابيَت.
لة ماوةي
سالَ و نيويَكي داطيركةري ئةمريكا لة عيَراقدا زياتر لة سةدهةزار عيَراقي
طيانيان لة دةست داوة، هةزاراني تريشيان بيَ تاوان لة طرتوخانةكاندا رِاثيَض
كردووة، كة مامؤستاي بةرِيَز عةلي باثير وةتمان يةكيَكة لةو نموونانة،
شةوورِؤذيش طوثضكةمان كةرِ بوو بة مؤسيقاو طوراني ديمكراسي، ئةبيَ كةي ئةم
جيهانة لةم دوكةلَ و رِةشةباي زولَم و ستةمة رزطاري بيَت و دادثةروةري لة
نيَوان بةندةكاني خوادا بةرقةرار بيَت!! |