Download Kurdish Fonts : Ali-Web - Ali-K-Alwand - Ali-K-Sahifa -Unikurd

HOME

       

كىَ لة ثشتى تةقاندنةوةى كةنيسةكانى بةغدادو موسلَة؟
فاضل قةرةداغى
20/8/2004

مةسةلةيكى زانراوة لة ميَذووى عيراقدا كة ضةند كاريَكى توندوتيذى دذى جوولةكة كران ء ئةمة هانى جوولةكةى دا كؤض دا بةرةو ئيسرائيل كؤض بكةن، دواتري دةركةوت بكةران جوولةكةى زايؤنيست بوون ئةويش بؤ ترساندنى جوولةكةى عيراق و هاندانيان بؤ كؤضكردن. ئيسرائيليش ئةو كاتة (تا ئيَستاش) لة هةولَيَكى طةرموطورِدا بوو بؤ هيَنانى جوولةكةى جيهان بؤ ئيسرائيل تا ذمارةى جوولةكة زياد بكات و تةنانةت بةرثرسانى ئيسرائيل زؤر بة توندى هيَرشيان دةكردة سةر ئةو جوولةكانةى نةياندةويست كؤض بكةن (ئيسرائيل زياتر حةزى لة جوولةكةى رِؤذئاوايى دةكرد بةلآم لة جوولةكة رِؤذهةلآتييةكان زياتر عيراقييةكانى لا مةبةست بوو). تةقينةوةكانى ئةم دواييانةى عيراق ئةم ميَذووةى خستةوة ياد نووسةرانء تويَذةرةوانء لةمةوة ئةو ئةطةرةيان خستةرِوو كة رِةنطة ئةمة ئيشى هةنديَك مةسيحيى عيراقة بؤ ئةوةى كؤمةكى زياتريان لة ئةمةريكاو ئةوروثا دةستكةويَتء ناوضةيةكى جيايان بؤ دروست بكةن هةر وةكو هةريَمى كوردستان. دياريشة كة كةسانيَك هةن زؤر تةئكيد لةسةر ئةم جؤرة بؤضوونانة دةكةنء زولَميَكى طةورة لة رِاستييةكان دةكةن ضونكة ئةمة تةنها ئةطةريَكةو ئةطةر رِاست دةرنةضوو دةبيَتة بوختانيَكى طةورة بؤ مةسيحييةكان كة ئيسلام قبوولَى ناكات وةك ضؤن ئةو تةقينةوانةش قبوولَ ناكات و وةسفكردنى ئةو تةقينةوانة بة كارى ئيرهابى بضووككردنةوةى تاوانةكةية. لةبةر ئةوةش ثيَويستة مرؤ ظ زؤر وريا بيَت. لةم ميانةشدا ئةم ضةند ئةطةرمان هةية:

يةكةم: ئةمة ئيشى كةسانى ئيسلاميية: رِةنطة هؤكارةكةش ئةوةية ئةو كةنيسانة بة شويَنيَكى بةمةسيحيكردن بزانن.

دووةم: ئةمة ئيشى كةسانى غةيرى موسلَمان وةك ئيسرائيل ئةويش بؤ دروستكردن دوذمنايةتى لةنيَوان شويَنكةوتووانى هةردوو ئاينةكة، ئةمةش باوةرِى هةنديَك كةسة. هةر سةر بةم ئةطةرةش دةتوانريَت ئةمةريكا بخريَتة ليستةكة ئةو كاتةش مةبةستةكة ئةوةية مةسيحييةكانى عيراق ثةلكيَش بكريَن بؤ هاوكاريكردنى ئةمةريكا.

سيَيةم: ئةمة ئيشى هةنديَك لة مةسيحيةكانة بؤ ئةو مةبةستةى لة سةرةوةدا باسكرا يان بؤ مةبةستيَكى لةوة بضووكتر ئةويش دروستكردنى هؤكارى مةعقوول بؤ ئةوةى وةكو ثةناهةندة لة ئةوروثاو ئةمةريكادا وةربطيريَن بةتايبةتى كة بارودؤخى عيراق طةشتؤتة ئةو رِادةية زؤر لة عيراقييةكان حةز دةكةن ولآت جيَبهيَلَن.

ليَرةدا كارمان بة ئةطةرى دووةم نييةو تةنها مةترسى لةوةداية كارو كاردانةوة لة هةر دوو لا هةبيَت، لةكؤتاييشدا مةسيحييةكان طةورةترين زةرةرمةند دةبن ضونكة لةلايةك ئةوان كةمايةتين و لةلايةكى تر ئةم وةزعةى عيراق و ئةم دةسةلآتةى ئةمكةريكا لة عيراقدا كاتيية هةر وةك ضؤن داطيركةرى بةريتانى لة سةرةتاى سةدةى بيستةمدا ويستى سوود لة ئاسورييةكان وةربطريَت بةلآم لة كؤتاييدا وازى ليَهيَنان و خيانةتى ليَكردنء ئةطةر ليَبوردةيى خةلَكى عيراقء كوردستان نةبوايةو ئةطةر ئةمة لة هةر ولآتيَكى غةيرة موسلَمان بكراية تةرِو وشك ثيَكةوة دةسووتيَنران.

ئةركى كةسايةتيية ئاينييةكانى هةردوو ئاينةكةشة بةر بةم كارة بطرن ئيتر ئةطةر ثيلان بيَت يان ثيلان نةبيَت. ميَذووى ثيَكةوة ذيانى موسلَمان و مةسيحييةكان لة هةموو ولاتة موسلَمانةكان طةورةترين بةلَطةية لةسةر ئةوةى مةسيحييةكان دةتوانن ذيانى ئاسايى خؤيان لةناو موسلَمانةكاندا بةرنةسةر ئةمةش بة ثيَضةوانةى رِؤذئاوا كة شتيَكى زانراوى ميَذووةكةى ئةوةية كة نةك تةنها ضاوثؤشيى لة ئاينةكانى تر نةكردووة بةلَكو قةسابخانةشى سازكردووة بؤ ئةو مةسيحييانةى لةسةر مةزهةبى ترن (قةلاضؤكردنى ئةلبيجينيسةكان (سةدةى 13)و قةسابخانةى سان بارتؤلؤميو (1572) دذى ثرؤتستانتةكانى فةرِةنسا دوو نموونةى ناسراون، نويَترين نموونةش قةسابخانةى سربة ئةرسؤدؤكسةكان بؤ كراوتة كاسؤليكةكان.

دوو ئةطةرى يةكةم و سيَيةميش ديسان جيَطةى مةترسى نين ضونكة هةر كاميَكيان بيَت كارى كةمايةتين. ئةطةر ئيسلامى بن نة ئيسلام بةو كارة تاوانبار دةبيَتء نة سةرجةم موسلَمانان دةستخؤشى لةو كارة دةكةن. تةنانةت ئةطةر رِاستيش بيَت هةلَمةتى بةمةسيحى كردن هةية ئةوا ئيسلام ريَطة نادات بة تةقاندنةوةى كةنيسةكان ضونكة يةكةم: بنةمايةكى قورئانة كة كةس لةبرى كةس سزا نادريَت: "ولاتزر وازرة وزر اخرى"، دووةم: ئيجرائاتى كارى بةمةسيحيكردن لة ولآتى موسلَماندا زؤر لة تةقاندنةوة دوورة. برِوانة كة تةنانةت حكومةتى تاليبان ريَطةى بة خؤى نةدا توندوتيذى بةرامبةر ئةو كارمةندانةى رِيَكخراوى (شيَلتةر) بطريَتةبةر كة بة بلآوكردنةوةى مةسيحييةت تاوانبار كرابوونء تةنانةت لة بةنديخانةدا مامةلَةيةكى باشيان لةطةلَدا كرا. ئةطةر تةقينةوةكانيش ئيشى كةسانى مةسيحي بن ديسان جيطةى مةترسى نين ضونكة ديسان ئيشى كةمايةتينء برِوا ناكةم سةرجةم مةسيحييةكان شويَنى ئاذاوةيةكى وا بكةون.

لة كؤتايي هةموو باسيَكيشدا دةبيَت ئيعتراف بةوة بكةين كة ضارةسةرى ئةم جؤرة كيَشانة هةر لة دةستى كةسايةتيية ئاينييةكانة، يان بةشيَوةيةكى طشتى لةدةستى كةسانيَكة ثةيرِةوى لة ئاينةكةى خؤيان دةكةن.